Sau khi được Chính phủ và các Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng và bộ Công thương chấp thuận, ngày 10-5-2013, UBND tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 904/QĐ-UBND cho phép Công ty PTKTNT được nạo vét, tận thu cát nhiễm mặn xuất khẩu tại cửa sông Cổ Chiên thuộc xã Long Hòa và Hòa Minh, huyện Châu Thành dưới dạng lấy thu bù chi (công ty bỏ vốn để thực hiện dự án).
Tuy nhiên, dự án nạo vét hai bên luồng lạch sông Cổ Chiên của Công ty PTKTNT đã được phê duyệt nhưng đến nay vẫn chưa được thi công vì có ý kiến cho rằng Quyết định 904 nêu trên của UBND tỉnh Trà Vinh là vi phạm Điều 67, 68 của Luật Khoáng sản; việc nạo vét sẽ gây sạt lở bờ sông và có thể gây nghêu của xã viên bị chết.
Điều 67 của Luật khoáng sản: “ Khai thác tận thu khoáng sản là hoạt động khai thác khoáng sản còn lại ở bãi thải của mỏ đã có quyết định đóng cửa mỏ”. Sự viện dẫn trên là cố tình đánh đồng khái niệm “cát tận thu trong nạo vét sông” với “cát trong mỏ cát” là viện dẫn sai, không chính xác. Bởi vì, cát ở cửa sông sẽ thường xuyên di chuyển do dòng chảy tự nhên tạo thành-nghĩa là hôm nay có thể đang ở vị trí này, nhưng ngày mai, những hạt cát kia sẽ chuyển sang một nơi khác, do dòng chảy dịch chuyển nó. Còn cát ở mỏ-nghĩa là khi khai thát nó, người ta buộc phải mở miệng mỏ. Mặt khác, cát trong mỏ là hữu hạn, khai thác đến lúc nào đó sẽ hết. Còn cát trên sông có thể khai thác mãi chưa hết, nhưng cũng có thể chưa khai thác đã hết!
Hơn nữa, mục đích của việc nạo vét cát ở cửa sông Cổ Chiên là khơi thông luồng của tuyến đường thủy nội địa Quốc gia để thuận tiện cho phát triển kinh tế của khu vực, còn việc tận thu cát nhiễm mặn để xuất khẩu là lấy thu bù chi cho doanh nghiệp thực hiện việc nạo vét. Theo Bộ Giao thông vận tải, tại Văn bản số 1082/BGTVT-KCHT, ngày 4-2-2013 thì: Cửa sông Cổ Chiên là tuyến đường thủy nội địa Quốc gia ven biển, là đường thủy nội địa cấp đặc biệt. Hiện cửa sông này đã bị cạn, tàu thuyền đi lại qua cửa sông này rất khó khăn. Hàng năm, nhu cầu về kinh phí thực hiện nạo vét, duy tu, thanh thải chướng ngại vật để đảm bảo an toàn giao thông đường thủy là rất lớn, ngân sách nhà nước không đáp ứng được đầy đủ nên cần khuyến khích xã hội hóa nguồn vốn, kêu gọi các doanh nghiệp cùng tham gia thực hiện. Bộ Giao thông vận tải đã có văn bản số 9880/BGTVT-KCHT ngày 20-11-2012 chấp thuận danh mục vị trí nạo vét luồng kết hợp tận thu sản phẩm trên đường thủy nội địa quốc gia, trong đó, có đoạn cửa sông Cổ Chiên (thuộc địa phận tỉnh Bến Tre và Trà Vinh) và các điểm khác trên tuyến đường thủy nội địa quốc gia này.
Trước đó, ngày 17-12-2012, Văn phòng Chính phủ có thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng về quy định xuất khẩu khoáng sản…tại điểm C: “Đồng ý chủ chương cho phép xuất khẩu các sản phẩm cát nhiễm mặn thuộc các dự án nạo vét cửa sông…”.
Trao đổi với chúng tôi, anh Bảy Xuân (Phó Giám đốc Công ty PTKTNT) cho biết: “Vị trí dự án được phê duyệt cách khu vực nuôi nghêu của xã viên nơi gần nhất cũng là 2,1 km. Còn khoảng cách từ bờ sông đến nơi nạo vét luồng lạch cách ít nhất là 500 mét trở lên (so với quy định của UBND tỉnh là cách 300 mét). Nếu cửa sông Cổ Chiên được nạo vét theo đúng sơ đồ được phê duyệt thì sẽ không gây sạt lở bờ sông và cũng sẽ không làm nghêu của xã viên bị chết. Chúng tôi đã bỏ công sức, tiền bạc để khảo sát và làm một số công tác chuẩn bị khởi công nạo vét luồng lạch sông, theo chủ trương của Chính phủ xã hội hóa việc nạo vét, không dùng ngân sách nhà nước, doang nghiệp được tận thu cát nhiễm mặn để xuất khẩu nhằm cân đối vốn do bỏ ra. Đồng thời, chúng tôi cũng mong muốn góp phần vào ngân sách của địa phương thông qua thuế xuất khẩu…Tuy nhiên, nếu các cơ quan chức năng chứng minh bằng khoa học, có bất lợi cho người dân, thì chúng tôi cũng vui lòng sẵn sàng dừng dự án ngay. Vì chúng tôi từng là những người lính – sỹ quan, từng chiến đấu và hy sinh để bảo vệ quê hương đất nước, nhân dân. Nay trở về làm doang nghiệp cũng mong muốn góp phần xây dựng cuộc sống quê hương, trong đó có bà con từng đùm bọc chở che, nuôi sống mình đánh giặc. Nay không lý do gì mình lại làm điều không phải với dân!”. Theo chúng tôi, UBND tỉnh Trà Vinh cần tiến hành cho các cơ quan chức năng đánh giá trên cơ sở khoa học, chính xác, khách quan, xem việc nghêu chết của HTX Tiến Thành, sạt lở tại 2 xã nói trên trong thời điểm Cty Xuân Cảnh khai thác cát, để trả lời cho người dân vùng dự án. Nếu có sai phạm của Cty thì phải tổ chức xin lỗi và bồi thường thiệt hại cho dân. Nếu có việc thiếu trách nhiệm của cơ quan chức năng giám sát, thì kiểm điểm trách nhiệm và xử lý kỷ luật thỏa đáng. Đồng thời, rút kinh nghiệm cho việc khởi động Dự án nạo vét luồng lạch sông Cổ Chiên theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
